Piętrzenie jeziora Mamry, jeziora sąsiadujące

Już w 14. wieku rozpoczęto spiętrzanie poziomu wód jeziora Mamry, z pewnością w celu poprawienia obronności zamku zakonnego i zapewnienia trwałego funkcjonowania młyna zamkowego - młyn wodny działał tutaj nieprzerwanie aż do r. 1906. Być może działania te miały nawet na celu stworzenie lepszych warunków dla. Poziom wody wzrósł najpierw na 3 m., a następnie o kolejne 2 m. Podobną drugą fazę spiętrzania wody można było przeprowadzić ok. r. 1560, kiedy to dawny zamek w Sztynorcie musiał ustąpić rosnącemu poziomowi wody. Podniesienie lustra wody uczyniło z pojedynczych jezior jednolitą sieć wodną z mieliznami, jakie spotykamy jeszcze dzisiaj.

Jezioro Mamryuchodzi za najpiękniejsze z wielkich jezior na tzw. „nizinie mazurskiej”, dzisiaj określanej jako „Pojezierze Giżyckie”. Składa się z kilku akwenów, o łącznej powierzchni ok. 104 km ² i jest głębokie na maksymalnie 40 m. Na południe od właściwego basenu jeziora Mamry rozciąga się jezioro Dargin, którego nazwa pochodzi z języka pruskiego, co w tłumaczeniu oznacza „jezioro deszczowe”. Przesmyk między nimi jest zawężony przez półwysep, na którym położona jest miejscowość Sztynort. Inne, szerokie przewężenie stąd na zachód prowadzi do akwenu jeziora Dobskiego.

Nazwa Święcajty wywodzi się z języka pruskiego, w którym akwen ten określano mianem „świętego jeziora”. Zarówno dawniej jak i dziś uprawiano na nim żeglarstwo lodowe, gdyż panują tam najbardziej sprzyjające warunki i dlatego też od lat 20 XX w. Święcajty są centrum tego sportu. Pierwszy bojer ślizgający się po jeziorach mazurskich został zbudowany w 1910 roku w Giżycku przez szkutnika Hansa Schulza.